Historia Othello w Polsce do 2000 roku
Othello to gra umysłowa, która z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością na świecie, posiadająca cechy przeboju. Są to: proste reguły (zasad można nauczyć się w ciągu 1 minuty), dynamiczna rozgrywka oraz walory intelektualne. W sumie wartościowa gra umysłowa i znakomita zabawa. Jak twierdzą znawcy zasady gry w Othello są łatwiejsze od warcabów, natomiast pod względem bogactwa kombinacyjnego, zawiłości strategii i taktyki dorównuje szachom, przewyższając je dynamiką i walorami rozrywkowymi.
Znana była od końca XVIII wieku pod nazwą Reversi. Szczególnie chętnie uprawiana w połowie XIX wieku w całej Europie. Prawdopodobnie opublikowana po raz pierwszy w cyklu artykułów około roku 1888 w czasopiśmie „The Queen” przez Lewisa Watermana, a następnie zebranych i wydanych w książce pt.: „Podręcznik Reversi”. W wielu krajach świata produkowana pod różnymi nazwami. W 1971 roku ponownie opracowana przez Japończyka Goro Hasegawę i popularyzowana pod nazwą Othello. W marcu 1973 roku Goro Hasegawa zakłada Japoński Związek Gry Otello (Japan Othello Game Association). Gra o olbrzymiej popularności w Japonii i USA, mniejszej w Europie. W 1976 roku powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Otello (International Othello Association – IOA), którego prezesem został James R. Becker przedstawiciel firmy zabawkarskiej Anjar Company (USA). W kilkunastu krajach działają federacje tej gry, a od roku 1977 odbywają się mistrzostwa świata. Wydawane są specjalistyczne czasopisma i książki. Wiele klubów posiada własne strony internetowe.
Współcześnie, na początku lat 70. XX wieku gra została zauważona i opisana przez Marka Penszko w miesięczniku „Problemy”. Następnie popularyzowana w latach 80. przez Krajową Radę Upowszechniania Gier i Grotekę. Znany popularyzator i entuzjasta gier redaktor Marek Penszko opracował broszurę „Przepisy formalne prawideł gry klubowej Othello i rygorów turniejowych”, wydaną w 1982 roku oraz przeszkolił odpowiednią kadrę instruktorską i sędziowską. Powstają pierwsze ośrodki gry: Warszawa (Tadeusz Urbanowicz, Rolisław Jan Kolbusz, Jacek Ciesielski, Wojciech Pijanowski, Radosław Plutecki, Piotr Pietruszkiewicz, Marek Krysiński, Cezary Domińczak), Poznań (Krzysztof Otoka, Marek Maćkowiak), Koszalin (Janusz Skowyrski, Mieczysław Wesołowski), Chełm (Alicja Rataj), Łęczna (Małgorzata Trawińska), Zamość (Alicja Pałaszewska, Piotr Jaguszewski), Wrocław (Sławomir Płuciennik), Gdańsk (Tadeusz Polański). W dniach 22 i 23 stycznia 1983 roku w Zamościu odbywają się I Mistrzostwa Polski w grze Otello. Zwyciężył Janusz Murzyn przed Antonim Kozłowskim i Alicją Pałaszewską. Rozgrywane są liczne turnieje na terenie całego kraju.
W dniu 3 czerwca 1988 roku opublikowana zostaje w Poznaniu „Krajowa Lista Rankingowa Gry Othello nr 1/88”, zawierająca 31 nazwisk z Pawłem Pietruszkiewiczem na czele przed Stanisławem Wrzosem. Na lokaty w rankingu główny wpływ miały wyniki uzyskane w II Ogólnopolskim Turnieju Otello o laur „Miedzianego Piona” w Domu Kultury Impresja w Polkowicach na wiosnę 1988 roku. Zawody te były uznawane za nieoficjalne Mistrzostwa Polski.
W 1988 roku Polacy po raz pierwszy (Paweł Pietruszkiewicz, Witold Rychłowski i Artur Kaniewski) wzięli udział w Mistrzostwach Świata Othello, które odbyły się w Paryżu. Sukces sportowy był na miarę umiejętności, a nie ambicji. Ale to nie znaczy, że polska obecność pozostała niezauważona. Artur Kaniewski wygrał z Amerykaninem Davidem Shamanem, późniejszym kilkukrotnym mistrzem świata. Na bankiecie podsumowującym zawody to wydarzenie było znacznie bardziej nagłośnione niż zdobycie mistrzostwa przez Japończyka Hideshiego Tamenoriego.
W dniach 27-31 października 1989 roku komitet pod przewodnictwem dr Rolisława Jana Kolbusza zorganizował XIII Mistrzostwa Świata Othello w Warszawie. W zawodach, przeprowadzonych w hotelu Forum, uczestniczyło 36 zawodników z 12 krajów: Wielkiej Brytanii, Danii, Francji, Japonii, Szwecji, USA, b. ZSRR, Włoch, Finlandii-Szwajcarii (wspólna reprezentacja), Belgii, Norwegii i Polski (Paweł Pietruszkiewicz, Witold Rychłowski i Zbigniew Ryciak). Pierwszy z zawodników polskich uplasował się na 26. miejscu, drużynowo Polska uzyskała 10. miejsce.
Ostatnimi przed długą przerwą Mistrzostwami Świata Othello z udziałem Polaków były zawody w Sztokholmie w 1990 roku. Polskę reprezentowali Paweł Pietruszkiewicz i Piotr Pietruszkiewicz, a do drużyny został dokooptowany Anders Kierulf (Szwajcaria). Znów trudno mówić o jakimś spektakularnym sukcesie sportowym, ale wyjazd ten zaowocował nawiązaniem kontaktów. Na zawodach pojawił się m.in. legendarny Clarence Hewlett, wieloletni wydawca „American Othello Quaterly”.
Na początku lat. 90. Polacy (Paweł Pietruszkiewicz, Piotr Pietruszkiewicz i Witold Postrach) wzięli udział w kilku turniejach międzynarodowych. Były to dwa turnieje cyklu European Grand Prix w Cambridge w 1991 i 1993 roku. Udział w tych zawodach stał się możliwy dzięki wyjątkowej przychylności Brytyjskiej Federacji Othello i osobistemu zaangażowaniu Imre Leadera, jednego z najlepszych graczy w dziejach. Wydaje się, że Imre jako gospodarz i przewodnik po historycznym akademickim mieście to osoba na swoim miejscu.
Polsce zawodnicy uczestniczyli też w turniejach rozgrywanych w ówczesnym Związku Radzieckim – dwa razy w Leningradzie (1990, 1991) i w 1992 roku w Czelabińsku. Sukcesem sportowym zaowocował pierwszy z turniejów w Leningradzie – zawody uznawane za nieoficjalne mistrzostwa Związku Radzieckiego wygrał Paweł Pietruszkiewicz, rozstrzygając na swoją korzyść 11 z 13 rozegranych partii. W pobitym polu zostali rosyjscy gracze – m.in. Aleksander Mielnikow, Dmitrij Swirski, Jurij Kononow, Wasilij Senczew i Oleg Stiepanow. Ten ostatni pisał na łamach „American Othello Quaterly”, że to oni grali kiepsko, a nie zwycięzca dobrze. Niezależnie jak na to patrzeć na większe sukcesy polskich graczy trzeba było poczekać ładnych kilka lat – chodzi o 4. miejsce Dominika Nowaka na MŚ w Oslo w 2008 roku, mistrzostwo Europy Miłosza Ciupiała w 2009 roku oraz 3. miejsce naszej drużyny (Dominik Nowak, Miłosz Ciupiał i Paweł Pęczkowski) na MŚ w Pradze w 2018 roku.
Na podwórku krajowym przełomowe wydarzenia polityczne z przełomu lat 80. i 90. powodują utratę mecenatu państwa nad działalnością w tym zakresie. Przestaje funkcjonować KRUG, a wraz z nim cały zorganizowany ruch upowszechniania Otello. Brak producenta gry nie sprzyja konsolidacji nielicznych graczy na terenie całego kraju. Dopiero w roku 1999 firma DMS Ltd. zajęła się dystrybucją i promocją gry na terenie Polski. Latem przeprowadzono duża akcję promocyjną w nadmorskich miejscowościach wypoczynkowych, prowadzono pokazy i turnieje gry. W październiku 1999 roku Towarzystwo Miłośników Gier Umysłowych przeprowadziło I Klubowy Turniej Otjello TMGU. Zwyciężył Rolisław Jan Kolbusz przed Pawłem Agnieszczakiem i Donatą Fraś. Zawody przygotował i przeprowadził zespół w składzie: Zbigniew Kosim, Marek Penszko i Juliusz Osiński.
W 2000 roku dzięki olbrzymiej determinacji działaczy TMGU z prezesem Cezarym Domińczakiem na czele odbywają się lokalne turnieje gry: w Łaskarzewie, Markach, Błoniu i innych miastach. Nad Otwartymi Mistrzostwami Warszawy patronat obejmuje pan Ryszard Mikliński – wiceprezydent miasta stołecznego Warszawy. Powstaje pierwszy klub gry przy „Grotece na Woli”. Jacek Berkowski tworzy pierwszą informacyjną stronę internetową zwolenników gry Othello. Za pośrednictwem internetu rozgrywane są partie towarzyskie.
W 2001 roku przeprowadzony zostaje 5 turniejowy cykl rozgrywek Grand Prix Polski. Nad jednym z nich patronat honorowy obejmuje pan Marek Borowski, wicemarszałek Sejmu RP. Zwycięzcą tego cyklu zostaje Paweł Pietruszkiewicz wyprzedzając Pawła Agnieszczaka i Rafała Wójcika.
Opracowali i napisali: Cezary Domińczak, Paweł Pietruszkiewicz